Historia szkoły

Jedlnia była zawsze prężnym ośrodkiem życia politycznego i społecznego. Ważne wydarzenia historyczne, które miały tu miejsce przyczyniały się do jej rozwoju gospodarczego i ekonomicznego. Mówiąc o historii powstania szkoły w Jedlni należałoby wrócić się w czasie do 1811 roku kiedy to władze oświatowe Księstwa Warszawskiego przystąpiły do organizowania szkolnictwa elementarnego na swoim terenie. Światlejsza część społeczności wsi Jedlnia również zabiegała o utworzenie takiej szkoły u siebie. Po raz pierwszy oficjalnie z wnioskiem o zorganizowanie Elementarnej Szkoły w Jedlni wystąpił podinspektor Lasów Narodowych Okręgu Radomskiego Pan W. Siennicki do Wojewódzkiej Komisji Wydziału Oświecenia Województwa Sandomierskiego uzasadniając, że: ,,Gromada Jedlnia ze 110 domów składająca się oraz wioski należące do parafii będą do szkoły dzieci posyłały” Skutkiem tych starań była zgoda Wydziału Oświecenia wyrażona pismem z dnia 12 lutego 1817 r. na utworzenie Elementarnej Szkoły w Jedlni. To jest właśnie ta data od której liczymy istnienie szkoły w Jedlni.

W 1817 r. szkoła liczyła 88 uczniów w tym 30 dziewczynek i byli to uczniowie z Jedlni 59, Zagożdżonu 4, Siczek 6, Jaroszek 19.

Pierwszym nauczycielem został Maciej Kołtuński, a pierwsze zajęcia odbyły się w Domu Szpitalnym przy Kościele. Szkołę nadzorował tzw. ,,dozór szkolny” w skład którego wchodzili: ks. proboszcz, wójt, sołtys Jedlni, dwóch przedstawicieli moralnego prowadzenia. Dozór miał prawo oceniać pracę nauczyciela i zmieniać go, jeżeli nie wywiązywał się ze swoich obowiązków. W roku 1820 została postawiona nowa szkoła na placu, na którym i obecna szkoła się znajduje. Był to drewniany budynek z dwoma izbami i pomieszczeniami dla nauczyciela. (fot1)

Ważnym osiągnięciem tego okresu było ustalenie się szkoły elementarnej w społeczności jako instytucji świeckiej powszechnej dostępnej dla wszystkich dzieci bez różnicy na wyznanie i pochodzenie. Obowiązek szkolny określono na wiek od 5 do 11 roku życia. Jednak nigdy nie był on egzekwowany.

Ten okres szkoły w Jedlni zaowocował awansem społecznym dla 10 uczniów, którzy zostali nauczycielami i czterech którzy oddali się posłudze kościoła – zostali kapłanami.

W okresie międzypowstaniowym tj. 1831- 1864 szkoła w Jedlni borykała się z wieloma trudnościami. W roku 1839 zniesiono odrębność szkolnictwa Królestwa Polskiego i utworzono Okręg Naukowy Warszawski podporządkowany władzom w Petersburgu. W 1840 roku oficjalnie wprowadzono nauczanie języka rosyjskiego.

Od roku 1845 opiekunem szkoły został proboszcz Józef Gacki (został zatwierdzony przez Kuratora Okręgu Warszawskiego). Nowy opiekun dokonał po raz pierwszy inwentaryzacji oraz z jego inicjatywy został zatrudniony po raz pierwszy w 1851 r. stróż przy szkole w celu utrzymania porządku i czystości.

W tym okresie oświata na wsi stała na niskim poziomie, a jej rozwój był niemożliwy z powodu antypolskiej polityki władz carskich. Umiejętność pisania, czytania, rachowania należała do rzadkości. Po upadku powstania styczniowego sytuacja szkoły w Jedlni nie poprawiła się a znacznie pogorszyła.

Budynek szkolny wymagał remontu i wyposażenia choćby w ławki szkolne.

Ówczesny wójt gminy Jedlnia (Marcin Sobol) wystąpił w 1869 r. z inicjatywą wybudowania nowej szkoły, jednakże w 10 lat później szkoła została podreperowana. Szkoła utrzymywała się ze składek społeczeństwa. Liczyła ona wtedy ok. 200 uczniów, a chętnych do pobierania nauki było około 400 i zatrudniony był jeden nauczyciel.

Rusyfikacja ludności polskiej ze strony caratu wzbudzała niezadowolenie społeczności. W 1905 roku rozpoczęła się prawdziwa walka o polskie szkoły. Młodzież żądała demokratycznych przemian i zniesienia policyjnego nadzoru w szkole a także przywrócenia nauczania j. polskiego. Pierwszego października 1905 roku o godzinie 13:00 wtargnął tłum rodziców (150 osób) żądając od nauczyciela Piotra Chęcińskiego, aby wszystkie przedmioty wykładał w języku polskim. Nauczyciel wyjaśnił, że jest to niezgodne z zarządzeniem władz carskich. Wówczas rodzice zabrali swoje dzieci do domu. Był to patriotyczny zryw mieszkańców Jedlni, protest przeciwko nauczaniu dzieci w języku rosyjskim.. Po stłumieniu strajków szkolnych, rząd carski przywrócił szkole rosyjski charakter. Nie odebrał jednak tego uświadomienia które nauczyciele uzyskali w walce o polskość szkoły. Nastąpiła dalsza fala rusyfikacji, prześladowań i represji. Szkoła w Jedlni była co roku wizytowana.

Rok 1914 – po wkroczeniu wojsk niemieckich naukę w szkole przerwano, wznowiono ją dopiero w 1915 roku do szkoły jednak uczęszczało mało dzieci i po paru tygodniach naukę ponownie przerwano. Pod koniec 1915 roku władze okupacyjne utworzyły Inspektorat Szkolny w Kozienicach. Miał on za zadanie zorganizować szkolnictwo na terenie powiatu kozienickiego, do którego należała Jedlnia. Powstałe szkoły były całkowicie polskie, z polskim językiem nauczania oraz polskimi podręcznikami, które jednak trudno było kupić. W tym czasie nauczycielem był Stanisław Utnicki.

Po pierwszej wojnie światowej dekretem z dnia 7 lutego 1919 roku unormowano sprawę kształcenia nauczycieli i wprowadzono obowiązek szkolny dla dzieci od 7 do 14 lat. Szkoła w Jedlni stała się szkołą 7 klasową III stopnia. Nie było klas łączonych. Nauka odbywała się w starym wysłużonym budynku szkolnym. Początkowo szkoła była cztero oddziałowa. Nauka odbywała się na dwie zmiany, przy lampach naftowych. W 1926 roku najprawdopodobniej szkole nadano imię Władysława Jagiełły, a w 1937 roku ufundowano sztandar który jest zachowany i używany.

Wraz ze wzrostem liczby oddziałów, stary drewniany budynek nie nadawał się do dalszego użytkowania. Dlatego mieszkańcy Jedlni i okolicznych wiosek postanowili wybudować nowy gmach szkolny. Na miejscu starej ponad 100 letniej drewnianej szkoły stanął w listopadzie 1931 roku nowy jednopiętrowy murowany budynek z 8 salami lekcyjnymi, pokojem nauczycielskim, kancelarią dla kierownika szkoły, kuchnią oraz mieszkaniem dla nauczyciela. Koszty budowy wyniosły 74 000 zł, które w całości pokryła gmina Jedlnia. (fot 2)

Międzywojenny okres to bardzo piękny i szczytny czas w działalności szkoły. Szkoła realizowała zadania dydaktyczno-wychowawcze. Głównym celem było kształtowanie patriotyzmu wśród uczniów. Organizowano uroczyste obchody np.: Rocznicy Powstania Listopadowego, Powstania Styczniowego, Konstytucji 3-ego Maja, rocznicy Komisji Edukacji Narodowej. Podejmowano prace na rzecz środowiska np.: w dniu 29 kwietnia 1933 roku w dniu „Święta Lasu” dziatwa szkolna wraz z kierownictwem i rodzicami, władzami gminy, zasadzili na placu szkolnym graby i morwy.

Nadszedł rok 1939 i na wskutek zbrojnego napadu hitlerowskich Niemiec zajęcia w szkole w całym kraju zostały odwołane, oficjalnie przez Prezydenta Rzeczpospolitej Ignacego Mościckiego.

14 października 1939 roku – odbyło się zebranie nauczycieli powiatu kozienickiego z władzami okupacyjnymi, które wręcz zaleciły uruchomienie szkół powszechnych. Spotkanie to tłumaczył Jan Dżugaj – kierownik szkoły w Jedlni. W listopadzie 1939 roku został on aresztowany wraz z nauczycielem Józefem Kosiorem i obaj więzieni byli w Radomiu. W marcu 1940 roku zostali zwolnieni. Do stycznia 1941 roku budynek szkoły zajęty był przez wojsko niemieckie. Nauka wtedy odbywała się w 5 mieszkaniach, a od marca 1941 roku w czterech wolnych salach szkolnych w których uczyły się dzieci klas najmłodszych.

W styczniu 1941 roku uczęszczało do szkoły 449 uczniów. Niemcy wydawali zarządzenia, które utrudniały pracę nauczycieli. Byli oni przesyłani do różnych placówek, by uniemożliwić prace konspiracyjną. Nie wolno było uczyć historii Polski i geografii. Jednak nauczyciele: Józef Kosior, Eugenia Wilczek, Natalia Gościńska, Antoni Pawlak, Stanisław Cytryniak (był również nauczycielem szkoły w Jaroszkach) prowadzili zorganizowane komplety tajnego nauczania. Antoni Pawlak i Stanisław Cytryniak zostali zamordowani w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

Oświata polska odniosła podczas II wojny światowej olbrzymie straty, również szkoła w Jedlni. Budynek szkoły w 1945 roku został ostrzelany dwoma pociskami artyleryjskimi, uszkodzony został dach i ściana szkoły od strony wschodniej. Zniszczeniu uległ też sprzęt i wyposażenie szkoły. Pod koniec lat trzydziestych była ona bardzo dobrze wyposażona w pomoce naukowe, warsztaty i bibliotekę.

Po odzyskaniu wolności w 1945 roku przystąpiono niezwłoczne do remontu budynku.

W 1948 roku szkołę zelektryfikowano. Część kosztów pokryli Rodzice.

Od 1924 do 1950 roku Kierownikiem szkoły był pan Jan Dżugaj.

Od 1950 do 1980 roku kierownikiem szkoły był pan Edward Panek.

W 1954 roku dobudowano salę gimnastyczną. W 1975 roku dokonano generalnego remontu szkoły (zmieniono dach, wymieniono piece i na korytarzach położono płytki PCV. Do budynku doprowadzono wodę). (fot 3)

Od 1980 do 1981 dyrektorem szkoły była Pani Wanda Wdowska.

W latach 1981 do 1991 szkołą kierowała Pani Leokadia Nowocień. 27.XI.1981 r. reaktywowano imię szkoły. W tym czasie wymieniono okna zewnętrzne. Cały czas szkoła pracowała na dwie zmiany.

Od 1989 do 1990 dyrektorem szkoły była Pani Maria Jagiełło.

Cały czas istniała potrzeba rozbudowy szkoły, którą podjęto dopiero w 1991 roku a zakończono 1996. Dobudowano: 8 sal lekcyjnych, sekretariat z gabinetem dyrektora, zmodernizowano stary budynek, zainstalowano centralne ogrzewanie zasilane piecem gazowym. (fot 4)

W 1999 roku na skutek Reformy i wprowadzenia sześcioletniej szkoły podstawowej i trzyletniego gimnazjum ponownie zaistniała potrzeba rozbudowania szkoły. Rozbudowa szkolnego kompleksu trwała półtora roku (listopad 2006 – marzec 2008) i kosztowała około trzy miliony złotych z czego większość pochodziła z budżetu Gminy Pionki. Wybudowano salę gimnastyczną, 5 sal dydaktycznych z pełnym zapleczem, bibliotekę z czytelnią, szatnie, toalety, zmodernizowano kotłownię. (fot 5)

Od 1991 do chwili obecnej dyrektorem szkoły jest Pani Lidia Połeć.

Powszechna Publiczna Szkoła Podstawowa w Jedlni przez cały okres swej działalności zmierzała do wychowywania młodzieży posiadającej poczucie odpowiedzialności za wzięte na siebie obowiązki przygotowania do twórczej działalności w życiu społecznym i kulturalnym.

Każdy okres działalności szkoły miał inne sukcesy.

W pierwszym okresie swojego istnienia szkoła stanowiła ośrodek krzewiący polskość. W okresie międzywojennym była miejscem działalności kulturalno-oświatowej i budziła patriotyzm. W okresie okupacji hitlerowskiej była instytucją stojącą na straży polskości, w pracy jawnej i konspiracyjnej mimo prześladowań i represji ze strony okupanta.

Okres powojenny to rozwój bazy dydaktycznej i poszukiwań nowych metod pracy.

Szkoła odnosiła wtedy również znaczne sukcesy sportowe, w olimpiadach przedmiotowych, konkursach artystycznych, festiwalach, pracach społecznych, organizacjach młodzieżowych

Dzięki dobrej pracy szkoła rozwinęła swoją działalność i podniosła poziom nauczania.

W życiu szkoły i realizowania jej zadań odgrywali i odgrywają dalej ważną rolę Rodzice. Szereg prac związanych z utrzymaniem budynku i jego prawidłowym funkcjonowaniem a także uroczystości szkolne były i są współfinansowane z dobrowolnych składek Rodziców.

Szkoła w ciągu swojego długiego już istnienia wniosła poważny wkład w przygotowanie do dalszej nauki i życia tysiące dorosłych już obywateli Jedlni i okolic.

Absolwenci tej szkoły zdobyli znaczny awans społeczny, reprezentują różne zawody np. są nauczycielami, prawnikami, lekarzami, księżmi, misjonarzami, są przedsiębiorcami, mistrzami zawodów, obejmują wysokie stanowiska w strukturach samorządowych i inne znaczące.

Dlatego istnieje potrzeba ukazywania, przypominania historii tej szkoły. Skłania ona również do refleksji nad tym co minęło, dostrzegania różnic i analogii oraz snucia praktycznych wniosków z doświadczeń tych którzy przed nami pracowali, przekazywać ją następnym pokoleniom.